Update over de verbetering van het multilateraal systeem van het ITPGRFA

Het verbeteringsproces

Het Multilateraal Systeem (MLS) van het Internationaal Verdrag inzake Plantgenetische Hulpbronnen voor Voeding en Landbouw (International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture, ITPGRFA) is een wereldwijde pool van plantgenetische hulpbronnen voor voeding en landbouw (PGRFA), bedoeld om de toegang tot PGRFA te vergemakkelijken en te zorgen voor een eerlijke en billijke verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik ervan. Om de toegang tot PGRFA en de verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik ervan te verbeteren, werd in 2013 een proces gestart om de werking van dit MLS te verbeteren en werd hiertoe een werkgroep ingesteld (Ad Hoc Open-ended Working Group to Enhance the Functioning of the Multilateral System, OEWG/MLS). Na vele jaren van intensieve onderhandelingen en informeel overleg kwam het proces in 2019 echter tot stilstand omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt, met name over de mogelijke opname van digitale sequentie-informatie/genetische sequentiegegevens (digital sequence information/genetic sequence data, DSI/GSD). In september 2022 besloot de Governing Body van het ITPGRFA tijdens zijn negende bijeenkomst (GB 9) het proces opnieuw op te starten en werd de OEWG/MLS nieuw leven ingeblazen. Als eerste stap in het heropende verbeteringsproces werd in juli 2023 een bijeenkomst van de OEWG/MLS gehouden, die voornamelijk gericht was op het te volgen proces en bedoeld was om standpunten te inventariseren, zonder formele onderhandelingen en besluiten.

De bijeenkomst van de Governing Body in november 2023

Tijdens de tiende bijeenkomst van de Governing Body (GB 10) van het ITPGRFA, die van 20 tot 24 november 2023 in Rome werd gehouden, spraken de landen die aangesloten zijn bij het verdrag hun steun uit voor heropening van de formele onderhandelingen over de verbetering van de werking van het MLS. Het doel is om een verbeterd multilateraal systeem aan te nemen tijdens de elfde bijeenkomst van de Governing Body (GB 11) in 2025. Er werd overeengekomen dat het heropende verbeteringsproces zou worden gebaseerd op het pakket maatregelen dat in juni 2019 werd voorgesteld. De drie belangrijkste onderdelen van dit pakket zijn een herziene standaardovereenkomst voor materiaaloverdracht (Standard Material Transfer Agreement (SMTA), het standaardcontract dat wordt gebruikt voor de uitwisseling van materiaal dat is opgenomen in het MLS), uitbreiding van Bijlage I van het ITPGRFA (de lijst van soorten en genera die zijn opgenomen in het MLS, die momenteel 35 voedselgewassen en 29 voedergewassen omvat), en een resolutie die moet worden goedgekeurd door de Governing Body. Er werd ook overeengekomen dat de onderhandelingen zich in de eerste plaats zullen richten op drie zogenaamde 'hotspots': digitale sequentie-informatie/genetische sequentiegegevens (DSI/GSD), uitbreiding van Bijlage I, en structuur en tarieven voor betalingen voor monetaire batenverdeling.

De bijeenkomst van de werkgroep (OEWG/MLS) in april 2024

Het doel van deze bijeenkomst was het bespreken van opties voor de aanpak van de drie hotspots in het verbeteringsproces (DSI/GSD, uitbreiding van bijlage 1 van het MLS en structuur en tarieven voor monetaire batenverdeling) en hoe voort te bouwen op het pakket maatregelen dat in 2019 werd voorgesteld. Er vonden geen tekstuele onderhandelingen plaats. Wat DSI/GSD betreft, kwam de werkgroep overeen om de mogelijkheid te bekijken om een gespecialiseerde aanpak binnen het ITPGRFA te ontwikkelen voor DSI/GSD van PGRFA, waarbij de relevante processen in het kader van Verdrag inzake biologische diversiteit (Convention on Biological Diversity, CBD) zullen worden gevolgd om wederzijdse ondersteuning (mutual supportiveness) te verzekeren. Mogelijke oplossingen mogen de vergemakkelijkte toegang tot PGRFA of de open toegang tot DSI/GSD van PGRFA niet beperken en moeten erop gericht zijn dubbele betalingen door gebruikers uit te sluiten. Over de uitbreiding van Bijlage I kwam de werkgroep overeen dat wordt toegewerkt naar een uitbreiding naar alle PGRFA, op voorwaarde dat robuuste waarborgen kunnen worden opgenomen op een manier die tegemoet komt aan de zorgen van alle aangesloten landen, terwijl verdere besprekingen nodig zijn om tot een duidelijk begrip te komen van de term “alle PGRFA”. Wat de structuur en bedragen voor monetaire batenverdeling betreft, bestond grote steun in de werkgroep voor de abonnementsoptie, omdat deze eenvoud, rechtszekerheid, transparantie en voorspelbaarheid van monetaire batenverdeling zou kunnen bieden. Er werden verschillende standpunten naar voren gebracht over de vraag of de mogelijkheid van enkelvoudige toegang in de herziene SMTA moet worden behouden.

Vervolgstappen

In juli zullen de voorzitters van de OEWG/MLS hun voorstel voor een pakket maatregelen ter verbetering van het MLS beschikbaar maken. Dit voorstel zal worden besproken tijdens de volgende bijeenkomst van de OEWG/MLS, in september 2024. Daarna zullen nog er twee bijeenkomsten van de OEWG/MLS zijn, in de eerste en tweede helft van 2025, om verder te werken aan het pakket maatregelen. Het is de bedoeling de verbetering van het MLS af te ronden tijdens de elfde bijeenkomst van de Governing Body (GB 11) in november 2025. Tijdens het verbeteringsproces zal informeel overleg plaatsvinden om te zorgen voor afstemming tussen de onderhandelingen in het ITPGRFA en die in de CBD. Aangezien Nederland een groot voorstander is van inclusieve en transparante processen waarbij alle relevante actoren betrokken zijn, worden belanghebbenden aangemoedigd om bij te dragen aan zowel de formele onderhandelingsprocessen als de informele raadplegingen.

Voor meer informatie en om uw mening te geven over de verbetering van het MLS, kunt u contact opnemen met mevrouw Kim van Seeters (ABS-bevoegde nationale autoriteit; k.vanseeters@minlnv.nl) of de heer Martin Brink (Nationaal ABS-Loket; martin.brink@wur.nl).